بازی درمانی و تقویت گفتار کودک : اگر شما هم فرزند، عضوی در خانواده یا دانش آموزی داشته باشید که تکلم او دارای مشکل بوده و در برقراری ارتباط با دیگران از راه کلامی دچار مشکل باشد، میبایست بدانید که بازی درمانی برای تقویت گفتار کودک، یکی از راههای تقویت مهارتهای کلامی کودک میباشد.
در این روش گفتار درمانگر (متخصص گفتاردرمانی) میتواند از راه بازی با کلمات و بُرد گیم (Board Game) یا با سایر فعالیتهای سرگرم کننده، مشکل گفتاری را بررسی و درمان بکند. کودکان در طی فعالیتها و بازیهای گفتار درمانی، نحوه درست تلفظ نمودن کلمات و روان صحبت نمودن را تمرین می کنند که این امر موجب تقویت مهارتهای گفتاری و کلامی آنان می شود.
حتی می توان درجه سختی و پیچیدگی این بازیها را به نسبت سن کودک کمتر یا بیش نمود. از اینرو، در این مقاله با اهمیت تقویت گفتار کودک و انواع بازیهای گفتار درمانی کودکان آشنا خواهیم شد.
مزایای بازی درمانی برای تقویت گفتار
در مهارتهای گفتاری ۷۱ درصد از کودکانی که تحت بازی درمانی برای تقویت گفتار قرار میگیرند، تغییرات مثبتی درست کردن می شود. با این که امکان دارد برخی از کودکان در اول نسبت به این فعالیتها بی میلی نشان بدهند، ولی به مرور وقت اعتماد آنان نسبت به درمانگر بیش می شود.
با راحتتر شدن کودک با درمانگر و تقویت ارتباط بین آنان، کودک هم به مراتب در انجام این فعالیتها و بازیها خلاقتر شده و ارتباط کلامی او هم بیش خواهد شد.
بازی درمانی و تقویت گفتار کودک
برخی از مزایای عمده بازی درمانی عبارتند از:
زیاد شدن مسئولیت پذیری کودک در قبال برخی رفتارها
توسعه استراتژیهای مقابله با مسائل و مهارت خلاقانه حل مسئله
احترام به خود
همدلی و احترام به دیگران
کاهش استرس و اضطراب
یادگیری درک و بیان احساسات
تقویت مهارتهای اجتماعی
تقویت و بهبود روابط خانوادگی
بازی درمانی علاوه بر این که میتواند ارتباط گیری کلامی کودک را بهبود ببخشد، موجب تقویت مهارتهای ریز و درشت حرکتی کودک هم می شود.
اگر چنانچه تشخیص داده شود که کودک به 1 بیماری روانی یا جسمی مبتلا میباشد، در این حالت بازی درمانی جایگزینی برای داروها یا درمانهای لازم دیگر نخواهد بود. بازی درمانی را می توان به صورت جدا یا در کنار سایر روشهای درمانی استفاده نمود.
بازی درمانی چطور به بهبود گفتار کودک یاری میکند؟
بین کودکان و افراد بزرگسال کمی شکاف ارتباطی وجود دارد. بر حسب سن و مرحله رشدی کودکان، آنان مهارتهای گفتاری افراد بزگسال را ندارند. کودکان امکان دارد که چیزی را احساس کنند، ولی در اکثریت مواقع، یا قادر به ابراز آن به 1 فرد بزرگسال نیستند و یا اعتماد کافی به بزرگسالان ندارند تا مسئله را به او بیان کنند.
در سمت مقابل، امکان دارد افراد بزرگسال علائم و نشانههای کلامی و غیرکلامی کودک را اشتباه تفسیر کرده یا در کل متوجه آنان نشوند.کودکان از راه بازی نمودن یاد میگیرند تا دنیای اطراف و جایگاه خودشان در آن را درک کنند. در محیط بازی، کودک آزاد میباشد تا احساسات درونی و عمیقترین عواطف و احساسات خود را بروز دهد.
اگر شما هدف از بازی نمودن را بدانید، می توانید با استفاده از انواع اسباب بازیها به عنوان نماد، معنا و عمق بیشتری به این فعالیت درمانی ببخشید.از آنجایی که کودکان نمیتوانند خودشان را در دنیای بزرگسالان نشان داده و احساساتشان را بروز بدهند، درمانگر خود را در دنیای کودک و هم سطح او قرار می دهد.در طول بازی، گارد گرفتن کودک نسبت به یادگیری کمتر بوده و تمایل بیشتری به ابراز احساسات خود دارد.
روند آموزشها و فعالیت ها به کودک
در طول این فعالیتها، کودک اصلاً تحت فشار نبوده و آزاد میباشد تا به روش ارتباطی خودش بازی را انجام دهد.بازی درمانی بسته به صلاحدید درمانگر و نیازهای خاص کودک متفاوت خواهد بود. در اول امکان دارد درمانگر بخواهد که فقط کودک را حین بازی نمودن تماشا بکند. یا حتی شاید بخواهند که بهصورت جداگانه با خود کودک، والدین یا آموزگار او صحبت کنند.
پس از انجام 1 ارزیابی کامل، درمانگر اهداف درمانی را مشخص کرده، محدودیتهای ضروری را اعمال کرده و نحوه اجرا و پیشبرد پروسه درمانی را برنامهریزی می کند.بازی درمانگر بهطور دقیق، نحوه برخورد کودک به جدا شدن از والدین، تنها بازی نمودن و نحوه واکنش کودک هنگام بازگشت والدین را ذیل پیشنهاد داشته و ارزیابی می کند.
نحوه تعامل کودک با انواع مختلف اسباب بازی و نحوه تغییر رفتار او طی هر جلسه، میتواند موارد بیشماری را برای درمانگر آشکار بکند. کودک امکان دارد از بازی به عنوان ابزاری برای بروز ترس و اضطراب خود، به عنوان مکانیسمی آرامش بخش یا برای تسکین و حل مسئله استفاده بکند.
حافظه فعال: راهکارهایی موثر برای تقویت حافظه کاری و فعال
درمانگر از این چشم اندازها و مشاهدات خود به عنوان 1 راهنما و عوامل جهت دهنده برای مراحل بعدی استفاده می کند. هر کودکی با دیگری متفاوت میباشد و به همین دلیل روند درمان مناسب با نیازهای فردی هر کودک قبل میرود. درمانگر میتواند با پیشرفت درمان، رفتار و برخورد کودک و هم چنین اهداف درمانی را مجدداً ارزیابی بکند.
گاهاً امکان دارد در برخی موارد درمانگر، والدین، خواهر و برادر یا سایر اعضای خانواده کودک را هم وارد پروسه بازی درمانی بکند. این شیوه به درمان والد و فرزندی (filial therapy) معروف میباشد که میتواند در حل اختلافات، پویایی روابط کودک با خانواده و سلامت روان کودک موثر باشد.
انواع تکنیکهای بازی درمانی
جلسات بازی درمانی معمولاً ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول میکشد و میتواند ۱ بار در هفته یا بیش هم برگزار شود. تعداد جلسات مورد نیاز به نحوه جواب کودک به این درمان بستگی خواهد داشت. این درمان میتواند بهصورت فردی یا گروهی انجام شود.
بازی درمانی به 2 روش دستوری یا غیر مستقیم (روش هدایت شده/روش غیر رهنمودی) اجرا می شود. در رویکرد دستوری، درمانگر با تعیین نوع بازی یا اسباب بازی، رهبری را بر عهده خواهد داشت و بازی را طبق اهداف خاصی که در پیشنهاد دارد قبل خواهد برد.
رویکرد غیر رهنمودی، محدودیت کمتر و چهارچوب آزادتری دارد. در این روش، کودک میتواند نوع بازی و اسباب بازی دلخواه خود را انتخاب بکند. کودک آزاد میباشد تا بازی را به روش خود و با دستور یا وقفههای کمتری از سوی درمانگر قبل ببرد. درمانگر در این روش هم نظارت کافی را بر روی کودک داشته و در گونه لزوم در بازی مشارکت خواهد نمود.
جلسات بازی درمانی میبایست در محیطی برگزار شوند که محدودیت کمتری داشته و کودک در آن حس امنیت داشته باشد. درمانگر امکان دارد از تکنیکهای ذیل در طول جلسات استفاده کند:
تجسم خلاق یا همان عکس سازی ذهنی
داستان سرایی
نقش آفرینی
مکالمه با تلفن اسباب بازی
عروسک، حیوانات عروسکی و ماسک
عروسک شخصیتهای محبوب کارتونی
نقاشی و هنرهای دستی
آب بازی و شن بازی
اسباب بازیهای چینشی (خانه سازی)
رقص و اسباب بازیهای ابتکارآمیز
بازیهای موزیکال
انواع بازیها برای تقویت گفتار کودکان
چه در منزل و چه در سفر با ماشین، می توان محیطی غنی از زبان و ارتباط کلامی برای گذراندن زمان با کودک درست کردن نمود تا با تمرین مهارتهای کلامی در طول بازی، گفتار کودکان را تقویت نمود.
بازی درمانی و تقویت گفتار کودک
بازی حدس زدن
بازی حدس اشیاء، 1 بازی عالی برای تمرین بسیاری از مهارتهای ارتباطی کودک میباشد. این بازی به ظاهر ساده میتواند مهارتهای استدلالی، توصیفی و شنیداری کودک را توسعه دهد. حین انجام این بازی می توانید با استفاده از رنگ، اندازه یا موقعیت اشیاء، کلمات توصیفی بیشتری بهکار برده و مهارت گفتاری کودک را بهبود ببخشید.
در این بازی، یکی از بازیکنان اشیائی را در اتاق یا هر جا دیگری که سایر بازیکنان میبینند انتخاب می کند، بعدا با ارائه توصیف در مورد آن، سرنخهایی به آنان می دهد تا بتوانند اشیاء مد پیشنهاد را حدس بزنند. بازیکنی که اسم این اشیاء را بهدرستی حدس بزند میبایست 1 جمله برای این واژه بسازد که این امر به نوبه خود یاری زیادی به گفتار و روان بودن جملات کودک می کند.
بازی الفبا (اسم فامیل)
حتی در طول سفر و در داخل ماشین هم این بازی برای همه افراد سرگرم کننده میباشد. این بازی با حروف الفبا و کلمات انجام میشود و بازیکنان میبایست به ترتیب حروف الفبای مورد پیشنهاد خود، حرفی را مشخص کرده و با استفاده از حروف الفبای تعیین شده، نام 1 حیوان، غذا یا شخصیت فیلمی را بگویند که با آن حرف آغاز می شود.
مثلاً برای تمرکز بر روی آموزش تلفظ درست برخی از حروف همچون “گ” یا “ج” می توانید بازی را به سمت انتخاب کلماتی که با این حروف آغاز می شوند هدایت نمایید. بازی الفبا (بازی اسم فامیل) میتواند به کودک در تلفظ درست کلمات و یادگیری واژگان نو یاری بکند.
آواز خوانی
برای رشد مهارتهای زبانی و تقویت گفتار کودک می توانید آوازخوانی که فعالیتی سرگرم کننده میباشد را با کودک خود انجام بدهید. با خواندن آهنگهای تکراری شما به کودک خود یاری میکنید تا مفاهیم مختلف، دسته بندی، ترتیب گذاری و واژگان نو را بیاموزد. حتی می توانید آهنگ را طوری تنظیم نمایید که شامل کلمات مربوط به اشیاء یا شخصیتهای مختلف باشد.
در این بازی، روی زمین با گچ، خانههایی رسم می شود و در هر خانه کلمهای نوشته می شود. کودک میبایست روی این خانهها بپرد و با هر پرش، کلمه داخل خانه را با صدای بلند تکرار بکند. انجام این بازی به تقویت مهارت تلفظ کلمات کودک یاری می کند.
کارتهای تصویری
در این بازی، از کارتهای تصویری که کلماتی روی هر 1 نوشته شده استفاده می شود. هر کارت در مکانی پنهان می شود و از کودک خواسته می شود تا آنرا پیدا بکند.
هنگامی کودک کارت را پیدا می کند، میبایست کلمه نوشته شده بروی کارت را تلفظ بکند. برای اضافه نمودن عنصر دیگری به این بازی، می توانید از کودک بخواهید که از این کلمه در قالب 1 جمله استفاده بکند. این امر به تلفظ درست کلمات و بیان روان جملات یاری می کند.
کلمهسازی با حروف
در این بازی میبایست از جدولی استفاده نمایید که مناسب با سن کودک باشد، چرا که این جداول سطح دشواری مختلفی دارند. زمانیکه کودک توانست کلمه مد پیشنهاد را روی جدول پیدا بکند، میبایست از او بخواهید تا آنرا با صدای بلند بگوید. این بازی برای کودکان سنین ۵ تا ۷ سال متناسب بوده و به یادگیری تلفظ کلمات یاری می کند.
قایم موشک بازی با کلمات
از کودک بخواهید تا کارتی که در محلی در داخل خانه قایم کردهاید را پیدا بکند. زمانیکه کودک کارت را پیدا نمود، میبایست کلمه نوشته شده بروی آن را تلفظ بکند. برای کودکانی که خواندن بلد نیستند می توانید از کارتهای تصویری استفاده نمایید. این بازی به یادگیری تلفظ درست کلمات یاری می کند.
گفتار درمانی با یوگا
ترکیب نمودن گفتار درمانی با یوگا میتواند لذت کودک از بازی نمودن را 2 برابر بکند. حین انجام حرکات یوگا می توانید از صداها و جملاتی استفاده نمایید که کودک هم آنان را تکرار بکند. این بازی به یادگیری کلمات، روان بودن ادای جمله و تلفظ درست یاری می کند.
جاذبه معکوس
در این بازی، یکی از بازیکنان فهرستی از کلماتی که متضاد واضحی دارند (مثل کلمه بله، پایین، شاد و غیره) را انتخاب می کند. بازیکنان بعدی میبایست این کلمه را با صدای بلند تکرار کرده و متضاد آنرا بگویند. این بازی به یادگیری کلمات نو یاری می کند.
چت یا گفتگوی گروهی
1 فیلم یا رویداد واقعی جذاب را موضوع بحث خود قرار داده و فضای راحتی برای گفتگوی گروهی پیرامون این موضوع درست کردن نمایید. این بازی 1 روش عالی برای تقویت مهارت ارتباطی کودک میباشد که به نوبه خود به تقویت گفتار و روان بودن جملات کودک هم یاری می کند.
بازی با اسمها
اسم بازی
این بازی شامل نام بردن چندین مورد کلمه در دسته یا موضوعی خاص می شود. بهتر میباشد از کارتهایی که موضوع روی آنان نوشته شده استفاده نمود. مثلاً اگر کارتی انتخاب شود که روی آن نوشته “پنج میوه نام ببر“، کودک میبایست ۵ مورد از میوهها را بگوید. این بازی به بهبود مهارت بیان کلمه یاری می کند.
بازی درمانی و تقویت گفتار کودک
دفترچه انشاء
از آنجایی که مهارت خواندن و رشد زبانی به هم دارای ارتباط هستند، نوشتن هم میتواند به درک زبانی بهتر کودک یاری بکند. فهرستی از موضوعات را آماده نمایید و از کودک بخواهید یکی را انتخاب بکند. بعدا از کودک بخواهید تا به مدت ۵ یا ۱۰ دقیقه در مورد این موضوع متنی بنویسد. این بازی به یادگیری کلمات و روان بودن جملات کودک یاری می کند.
10 تا نام ببر
دسته یا موضوعی مشخص نمایید و از کودک بخواهید ۱۰ کلمه دارای ارتباط با آنرا بگوید. برای مثال می توانید از کودک بخواهید که ۱۰ مورد رنگ، نام میوه یا حیوان را بگویید.
بازی تمرکز بروی صداها
کودک حروفی با صدای “س”، “ت” یا هر حروف دیگری را انتخاب می کند. بعدا میبایست جملاتی را با استفاده از کلماتی بسازد که اکثریت کلمات شامل این صداها باشند. مثلاً اگر صدای “س” را هدف قرار بدهید، جمله میتواند این باشد: سبدی که دوستم سارا روی سرش گذاشته بود سُر خورد و افتاد.
این نوع بازیها، راهی سرگرم کننده برای تقویت مهارتهای گفتاری کودکان در هر سنی هستند که به برقراری ارتباط کلامی و بهبود اعتماد بنفس کودک یاری می کنند.
برج هیجان
اکثریت آسیب شناسان گفتار و زبان (گفتار درمانگران) از این بازی برای آموزش فن بیان و رسیدن به سایر اهداف بازی درمانی استفاده می کنند. این بازی به این گونه میباشد که کودک میبایست کلمه نوشته شده بر روی بلوک را گفته و آنرا از برج بردارد. می توانید از کودک بخواهید که کلمات متضاد و مترادف کلمه روی بلوک انتخاب شده را هم بگوید.
قایم موشک بازی کلمات با چراغ قوه
کودکان قطعاً عاشق این بازی خواهند شد. کلماتی که کودک در حالا تمرین برای یادگیری آنهاست را بر روی کاغذ پرینت کرده و در محلهای مختلف در داخل منزل بچسبانید.
همه چراغهای خانه را خاموش کرده و چراغ قوهای به کودک خود دهید تا با استفاده از آن، کلمات را پیدا بکند. از کودک بخواهید هر وقت که کلمهای را پیدا نمود آنرا با صدای بلند تلفظ بکند. این بازی برای کودکان بزرگتر نسبت به کودکانی که سن کمی دارند مناسبتر میباشد.
سالاد میوه
زمانیکه کودک را همراه خود به فروشگاهی میبرید، بازی سالاد میوه برترین بازیای میباشد که می توانید انجام دهید. قفسه محصول های موجود را بررسی نمایید و از کودک بخواهید اسم میوه و سبزیجات مختلف موجود در آنان را بگوید. اگر کودک موفق به تلفظ اسم محصول های شد، آنان را بخرید و به خانه بیاورید.
در منزل، از کودک بخواهید که اسم، رنگ و مزه میوهها را بگوید. مثلاً بگوید موز میوهای زرد رنگ میباشد. با اینکار مهارت گفتاری کودک تقویت شده و هم چنین تلفظ کلمات مختلف را هم میآموزد.
راههای تقویت گفتار کودک از راه بازی
برقراری ارتباط با دیگران و صحبت نمودن 2 بخش جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ما هستند. همه ما روزانه بهدلایل بیشماری همچون جلب توجه شخصی دیگر، درخواست چیزی، امتناع یا اعتراض به چیزی، احوالپرسی یا خداحافظی نمودن، جواب به سؤال دیگران، پرسیدن سؤال و گرفتن راهنمایی، مجبور به برقراری ارتباط کلامی با دیگران هستیم.
از اینرو، کودکانی که مشکلات گفتاری داشته و در برقراری ارتباط کلامی موفق نیستند، با سختیهای بیشماری روبرو خواهند بود. بازی درمانی روشی عالی برای یادگیری مهارت کلامی و تقویت گفتار کودکان میباشد تا بتوانند از این مهارتها در زندگی روزمره خود بهره ببرند.
چندین نکته که به ترغیب کودک در برقراری ارتباط کلامی و صحبت نمودن حین بازی یاری می کند عبارت میباشد از:
گاهاً برخی از اسباب بازیها را به اشتباه قرار بدهید. مثلاً ریل قطار را وارونه بگذارید تا فرصتی برای کودک درست کردن نمایید که در مورد آن با شما ارتباط برقرار کرده و صحبت کند. اشتباه قرار دادن اساب بازی یا پنهان نمودن آن میتواند به یادگیری بهتر کودک و تمرین مهارت پیشنهاد دهی، درخواست نمودن، انتخاب نمودن و رد نمودن کودک حین بازی یاری بکند.
وسایل متحرک مثل تاب، برترین راه برای ترغیب کودک به برقراری ارتباط کلامی هستند. مثلاً حین تاب بازی، بعد از مدتی هل دادن کودک را متوقف نمایید و منتظر بمانید تا کودک درمورد علت توقف شما نظری بدهد یا درخواست هل دادن کند.
بازی درمانی چه کمکی به کودک میکند؟
بازی درمانی به غلبه کودک بر خجالت زدگی و کمرویی کمک می کند. اشتیاق و خنده در طول این بازیها، راهی زیاد عالی برای تقویت رابطه بین کودک و درمانگر میباشد. بازی درمانی بدون مشارکت درمانگر یا اعضای خانواده، زیاد فشرده و فردی خواهد بود. این بازیها میتوانند راهی زیاد متناسب برای درست کردن حس موفقیت در کودکان باشند.
بازی درمانی به کودک یاد می دهد که چطور به محیط اطراف خود واکنش نشان دهد. این بازیها برای توسعه مهارتهای فردی، گفتاری، زبانی و مهارت حل مسئله کودک زیاد اساسی و مفید هستند.
در بازی درمانی چطور از بُرد گیم (Board Game) استفاده میشود؟
بُرد گیم (Board Game) بر تلفظ درست کلمات در قالب جمله یا مکالمه تمرکز دارند. هم چنین می توان با جایگزین نمودن کارتهای صوتی، بازی را جذابتر کرده و به یادگیری بهتر صداها و تقویت گفتار کودک یاری نمود.
بازی درمانی چطور به تقویت گفتار یاری میکند؟
بازی درمانی یاری می کند تا مهارتهای گفتاری و زبانی کودک تقویت شده و دایره واژگانی او هم گسترش یابد. تعامل با افراد بزرگسال در طول این بازیها هم سبب می شود تا کودک نحوه درست تلفظ کلمات را یاد گیرد و اشتباهات زبانی خود را اصلاح بکند.
بازی درمانی برای چه سنینی مؤثر است؟
بازی درمانی برای کودکان ۴ تا ۱۲ ساله مناسبتر است.
چرا امکان دارد کودک به بازی درمانی نیاز داشته باشد؟
کودک بهوسیله بازی درمانی، برقراری ارتباط با دیگران و نحوه ابراز احساسات را یاد گرفته و میتواند رفتار خود را اصلاح بکند. بازی درمانی هم چنین مهارت حل مسئله را هم در کودک تقویت می کند.
سرویس خواب کودک و نوجوان آپادانا
برای راحتی نوزاد ، کودک و نوجوان خود ، همچنین احساس آرامش و تمرکز برای آنها بایستی به کیفیت خواب و دکوراسیون اتاق آنها نیز اهمیت دهید سایت آپادانا کودک (معرفی و خرید سرویس خواب نوزاد ، سرویس خواب کودک ، سرویس خواب نوجوان دخترانه و پسرانه – سرویس سیسمونی – تخت خواب نوزاد) شما را در این امر یاری میکند .
مطالب مرتبط :
